پیاده روی اربعین ، نگاهی به تاریخ و آمار بزرگترین پیاده روی مذهبی جهان
چیزی به اربعین ۹۶ نمانده و امسال هم مانند هر سال شاهد حضور پررنگ عاشقان و زائران کربلا و مراسم پیاده روی اربعین هستیم.
در این گزارش به سابقه پیاده روی اربعین و ارایه آماری از آن می پردازیم.
تاریخچه و سابقه پیاده روی اربعین
از زمانی که نخستین زائر مضجع منور اباعبدالله الحسین(ع)، جابر بن عبدالله انصاری در روز اربعین از مدینه به سمت کربلا رهسپار شد تا کنون ۱۳۷۳ سال میگذرد. در این سالها علما و اولیای الهی برای زیارت سیدالشهدا(ع) در روز اربعین اهمیت و جایگاه والایی قائل بودند و با پای پیاده از نجف اشرف به سوی کربلا رهسپار میشدند، بیشک جابر بن عبدالله، نخستین زائر کربلای معلی در روز اربعین سال ۶۱ هجری است، این سنت حسنه نیز در سالهای حضور ائمه معصومین(ع) با وجود حکومت سفاک و خونریز اموی و عباسی انجام شده است.
در برخی از روایات تاریخی بیان شده است که زیارت کربلا با پای پیاده در زمان شیخ انصاری (متوفی سال ۱۲۸۱ قمری) رسم بوده است، اما در برههای از زمان به ورطه فراموشی سپرده میشود که در نهایت توسط شیخ میرزا حسین نوری دوباره احیا میشود. این عالم بزرگوار اولین بار در عید قربان به پیادهروی از نجف تا کربلا اقدام کرد که ۳ روز در راه بود و حدود ۳۰ نفر از دوستان و اطرافیانش وی را همراهی میکردند، نیز با وی بودند، محدث نوری از آن پس تصمیم گرفت، هر سال این کار را تکرار کند، ایشان آخرین بار در سال ۱۳۱۹ هجری با پای پیاده به زیارت حرم أباعبدالله حسین(ع) رفت.
روایتی درباره زیارت امام حسین (ع) با پای پیاده
امام صادق(ع) درباره ثواب زیارت امام حسین(ع) با پای پیاده میفرماید:
کسى که با پای پیاده به زیارت امام حسین(ع) برود، خداوند به هر قدمى که برمىدارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو مىفرماید و یک درجه مرتبهاش را بالا مىبرد، وقتى به زیارت رفت، حق تعالى دو فرشته را موکل او مىفرماید که آنچه خیر از دهان او خارج میشود را نوشته و آنچه شر و بد است را ننویسند و وقتى برگشت با او وداع کرده و به وى مىگویند: اى ولىّ خدا! گناهانت آمرزیده شد و تو از افراد حزب خدا و حزب رسول او و حزب اهلبیت رسولش هستی، به خدا قسم! هرگز تو آتش را به چشم نخواهی دید و آتش نیز هرگز تو را نخواهد دید و تو را طعمه خود نخواهد کرد.(کامل الزیارات ص۱۳۴)
پیاده روی اربعین در زمان صدام
نتایج تحقیقات نشان میدهد پیادهروی مراجع و علما تا زمان صدام ادامه داشته است، اما از زمانی که او در سال ۱۳۵۸ (۱۴۰۰ قمری) به ریاست جمهوری عراق رسید تا زمانی که در سال ۱۳۸۱ شمسی (۱۴۲۴) قمری سقوط کرد، وقفهای در اجرای مراسم عزاداری با شکوه و پیادهرویهای دسته جمعی ایجاد شد، هر چند که برخی اخبار حکایت از پیادهروی مخفی مردم در زمان صدام داشته است که گاهی منجر به شهادت این افراد توسط نیرویهای بعث شده، اما مردم عراق با سقوط صدام، بار دیگر عشق و علاقه وصفناپذیر خود به امام حسین(ع) را طی این ۱۰ سال به جهانیان ثابت کردهاند که در کنار دیگر محبان و شیعیان اهلبیت از کشورهای ایران، لبنان، پاکستان، هند، لبنان، قطر، امارات، کویت، بحرین و … مراسم اربعین حسینی را با شکوهتر از سال قبل اجرا میکنند.
مسافت پیاده روی
زائران عراقی از شهرهای خود به سمت کربلا حرکت میکنند. اما اکثر زائران ایرانی مسیر نجف تا کربلا را برای پیادهروی انتخاب میکنند. مسافت پیادهروی میان دو شهر حدود ۸۰ کیلومتر است. تعداد ۱۴۵۲ ستون در مسیر نجف به کربلا وجود دارد که فاصله بین هر ستون ۵۰ متر است. برای پیادهروی کل مسیر زمانی در حدود ۲۰ تا ۲۵ ساعت لازم است. بهترین زمان برای شروع سفر ۱۶ صفر است.
آداب و رسوم پیاده روی اربعین
هوسهخوانی: هوسهخوانی یکی از آداب و رسوم عراقیها در مسیر رفتن به کربلا در روز اربعین است؛ هوسه به قصاید ویژه قبایل عربی جنوب عراق گفته میشود، این اشعار بیانگر قهرمانی و شجاعت است و برای برانگیختن عزم مردان جهت انجام کارهای سخت و بزرگ استفاده میشود. پس از خواندن شاعر حاضران یک بیت از آن را تکرار کرده و حلقهوار حرکت مینمایند.
شروع مراسم: آیین عزاداری از پنج روز مانده به اربعین با ورود کاروان شبیهخوانی و تعزیه گردانان آغاز میشود پس از آن دستههای سینهزنی و زنجیرزنی وارد شده و مراسم اصلی در روز اربعین دو ساعت گذشته از ظهر آغاز میشود. زائران نزدیک در ورودی حرم امام حسین(ع) ایستاده و درحالی که بر سینههای خود میزنند، مرثیهای را میخوانند و تکرار میکنند و در پایان سینهزنی دستها را به نشانه سلام و تحیت بالا میبرند.
پذیرائی از زوار: عشایر حاشیه رود فرات در ایام مراسم پیادهروی چادرهای بزرگی که به آنها «موکب» یا مضیف میگویند در این مسیر بر پا میکنند و زائران را برای پذیرایی و استراحت در آنها جای میدهند. اجتماعات مذهبی عراق، موکبهای بسیاری برپا میکنند و رایگان به زائران خدمات میهند. مدیریت موکبها بهشکل مردمی و مستقل از دولت انجام میشود.
آمار شرکت کنندگان در مراسم پیاده روی اربعین حسینی
شمار شرکت کنندگان ایرانی در گردهمایی اربعین در سالهای ۸۹ تا ۹۵ از چهل هزار نفر به دو میلیون و دویست هزار نفر است که نشان دهنده افزایش ۵۵ برابری زائران در مدت ۶ سال است که هر ساله افزایش بیش از ۱۳۰ درصدی یافته است.
بر طبق آمار تعداد شرکت کنندگان ایرانی این مراسم در سال ۱۳۹۴ در حدود ۲ میلیون نفر و در سال ۱۳۹۵ نیز ۲/۲ میلیون نفر بوده است.
بر اساس آخرین آمار ارایه شده امسال نیز تا امروز که چند روز مانده حدود یک میلیون و هشتصدهزار نفر از کشور خارج شده اند.
آمار مختلفی از همه شرکت کنندگان در گردهمایی اربعین ارائه شده است. شمار افراد وارد شده به کربلا در سال ۲۰۱۴ نزدیک به ۱۷ میلیون تن گزارش شده است. بر اساس منابع دیگر شمار راهپیمایان به سمت کربلا ۲۰ میلیون تن در این سال اعلام شده است.
در سال ۱۳۹۶ (۲۰۱۶) وزیر راه عراق اعلام کرد شمار زائران اربعین از مرز ۲۶ میلیون نفر عبور کرده است.
امکانات ارایه شده برای زائران
معمولا همه ساله دولت و مقامات امکانات خوبی را برای زائران و مسافران به کربلا در نظر می گیرند ، از جمله این امکانات ارائه اینترنت پرسرعت رایگان و تخفیف در نرخ مکالمات، ارایه وام به متقاضیان و حضور نیروهی امنیتی و بیمه در سراسر محل است.